Gmina i Miasto Odolanów

W zamierzchłej przeszłości znaczono drogi i rozstajne trakty znakiem krzyża. Te wnoszone nieraz prawdziwe arcydzieła sztuki ludowej sprzęgły się nierozerwalnie z obyczajowością wsi, nadając rodzimym krajobrazom często nutę smutku, refleksji, wzruszenia i radości. Niestety niewiele już dziś zachowało się rzeźb ludowych na przydrożnych krzyżach i kapliczkach.

Wędrując po ziemi ostrowskiej i naszej Gminie możemy jeszcze natknąć się gdzieniegdzie na wspaniałe, wielofigurowe przydrożne krzyże. Ich twórcą na tym terenie był XIX-wieczny rzeźbiarz ludowy – Paweł Bryliński. Urodził się w 1813r. w Wieruszowie, ale życie swoje związał z ziemią ostrowską.

Krzyże i słupy mistrz wykonywał przeważnie na zamówienie. Wędrował po południowej Wielkopolsce, zbierając zamówienia od proboszczów i bogatych gospodarzy, a ślady jego działalności odnajdujemy w okolicach Odolanowa, Ostrowa Wlkp., Pleszewa i Wieruszowa. Zwłaszcza w naszej okolicy zachowało się dużo rzeźb.

Głównym tematem każdego krucyfiksu jest historia Ukrzyżowania i Odkupienia, zajmująca frontalną część krzyża. Oprócz głównego tematu Bryliński umieszczał na swoich krzyżach także rzeźby patronów fundatorów krucyfiksu oraz figury świętych, którym przypisywano szczególna pieczę nad zdrowiem, pomyślnością w gospodarstwie lub zdolność ochrony przed żywiołami.

Z ogromnego, 45-letniego dorobku artysty, obejmującego kilkadziesiąt krzyży i słupów oraz ogromną liczbę mniejszych rzeźb z kapliczek, do naszych czasów zachowało się 11 krzyży, 1 słup oraz około trzydziestu pojedynczych rzeźb. W naszej Gminie rzeźby Pawła Brylińskiego znaleźć można w: Nabyszycach, Kurochu, Bonikowie, Raczycach, Tarchałach Wielkich. W Odolanowie w kościele św. Marcina zachowały się fragmenty rzeźb z krzyży, które uległy zniszczeniu.